ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΤΕ ΤΟ ΑΚΡΩΤΗΡΙ ΧΑΝΙΩΝ

Το Σπήλαιο του Αγίου Ιωάννη του Ερημίτη ή του Ξένου είναι δημοφιλές θρησκευτικό αξιοθέατο και βρίσκεται πάνω από το Φαράγγι Αυλάκι του Ακρωτηρίου Χανίων, μόλις μερικές εκατοντάδες μέτρα μακρύτερα από τη Μονή Γουβερνέτου, στο σημείο που βρίσκεται η ερειπωμένη Μονή Καθολικού.

Ομοίως με την κοντινή Αρκουδοσπηλιά, είναι και αυτό παλαιά κοίτη ποταμού με συνολικό μήκος περίπου 135μ σε μορφή οριζόντιας γαλαρίας. Έχει πλούσιο διάκοσμο σε πολλά σημεία με μεγάλους σταλακτίτες και σταλαγμίτες.

Μέσα στο σπήλαιο του Αγίου Ιωάννη στο Καθολικό ακριβώς στην αρχή και το τέλος του σπηλαίου υπάρχουν εικονίσματα και καντήλια. Υπάρχει επίσης μέσα στο σπήλαιο στην αρχή του λαξευτή υπόγεια δεξαμενή με επίχρισμα για τη συλλογή νερού.

Στα δεξιά της γαλαρίας στα 15μ από την είσοδο υπάρχει ένα μικρός θάλαμος με τεχνητά ανοιγμένη είσοδο και μέσα βρίσκονται κάποια ανθρώπινα οστά, πιθανόν κάποιου ασκητή του Μοναστηριού του Καθολικού.

Στο τέλος του σπηλαίου στα 135μ υπάρχει μια αρκετά μεγάλη λιθωματική λεκάνη (γκούρ) όπου ο θρύλος λέει ότι ήταν ο τάφος του Αγίου Ιωάννη του Ερημίτη, που ασκήτευσε εδώ. Στην τελευταία αυτή αίθουσα υπάρχουν και αρκετές επιγραφές περιηγητών, χαραγμένες στα τοιχώματα και τους σταλακτίτες, κάποιες από τις οποίες είναι πολύ παλιές.
Πηγή:  https://www.cretanbeaches.com

Ανατολικά του Σταυρού Ακρωτηρίου υπάρχει το καλά σηματοδοτημένο μονοπάτι που διασχίζει την μικρή χαράδρα του Μαυρέ και υπήρξε για πολλούς αιώνες η οδός που περνούσε μέσα από τα άγρια και κακοτράχαλα βουνά του Ακρωτηρίου για να ενώσει τα χωριά του κάμπου με τα ασκηταριά της άγονης βραχώδους κατάληξής του.

Και είναι αλήθεια πως αυτό το φαινομενικά άγονο και αφιλόξενο τοπίο που κρύβει η απόληξη του Ακρωτηρίου σε όλη του την έκταση αποτέλεσε ένα καταφύγιο για τους αναχωρητές, ενώ από την άλλη είναι γεμάτο κρυφούς θησαυρούς που δεν είναι ορατοί με την πρώτη τουριστική ματιά.

Ένα από τα πολλά μονύδρια που διασώζονται και σήμερα είναι κι αυτό του Αγίου Γεωργίου του Απιδιώτη που βρίσκεται μέσα στο Φαράγγι του Μαυρέ, στην περιοχή όπου υπήρξε ένας μικρός οικισμός που σήμερα έχει ερειπωθεί. Ο λιτός ναός είναι κτισμένος σε ένα από τα πολλά σπήλαια που βρήκαν καταφύγιο οι ασκητές του Ακρωτηρίου και έχει ωραία θέα μέσα στη χαράδρα.
Πηγή: https://www.cretanbeaches.com

Η έρημη Μονή Καθολικού βρίσκεται 20χλμ βορειοανατολικά των Χανίων, στη βόρεια ορεινή ακτή του Ακρωτηρίου Μελέχα. Είναι κρυμμένη μέσα στο απόκρημνο φαράγγι Αυλάκι και σε σχετικά μικρή απόσταση από τη θάλασσα.

Η πρόσβαση γίνεται μέσω κλιμακωτού και λαξευτού καλντεριμιού που ξεκινάει από τη μονή Γουβερνέτου, περνάει κοντά από το μετόχι του Αγίου Αντωνίου και μπροστά από τη Σπηλιά της Παναγίας της Αρκουδιώτισσας και καταλήγει στο μοναστήρι. Από εκεί συνεχίζει ως τη θάλασσα, όπου δημιουργείται μικρό φιόρδ με γαλαζοπράσινα νερά με ίχνη από παλιό λιμανάκι - τερσανά που εξυπηρετούσε τη μονή.

Το μοναστικό συγκρότημα ιδρύθηκε στο σημείο όπου βρίσκεται το σπήλαιο που κοιμήθηκε ο Άγιος Ιωάννης ο Ερημίτης ή Ξένος κατά τον 11ο αιώνα. Μετά το θάνατο του Αγίου Ιωάννη του Ξένου, η ευρύτερη δύσβατη αυτή περιοχή που είναι γνωστή ως Αρκουδοβούνια μετατράπηκε σε ένα από τα σπουδαιότερα κέντρα ασκητισμού στην Κρήτη.

Η σπηλιά που κοιμήθηκε μετατράπηκε σε ναό (εορτάζει 20 Σεπτεμβρίου) και οι τριγύρω κοιλότητες αποτέλεσαν αρχικά καταφύγιο για τους ερημίτες, ενώ αργότερα κτίστηκαν και μερικά κελιά. Τον 17ο αιώνα μπροστά από το σπήλαιο έγινε μια εκτεταμένη οικοδόμηση κτισμάτων υπό την επίβλεψη του Ιερεμία Τζαγκαρόλου και με αρχιτεκτονικά σχέδια από τα έργα του Sebastiano Serlio, κι έτσι απέκτησε τη σημερινή εντυπωσιακή μορφή το μοναστικό συγκρότημα.

Μπορείτε να δείτε ακόμη τα ερειπωμένα κελιά των ασκητών, το καμπαναριό και την εντυπωσιακή γέφυρα που διασχίζει τον ποταμό του φαραγγιού, δημιουργώντας μια μεγάλη πλατεία που ενώνει τις δύο πλευρές. Στα ποδαρικά της γέφυρας υπάρχουν μεγάλοι θολωτοί αποθηκευτικοί χώροι, ενώ στις δύο πλευρές της κτίστηκαν διώροφο κτίσμα και μια μικρή πτέρυγα από θολωτούς χώρους για τη στέγαση των προσκυνητών.

Η λατρεία του Αγίου Ιωάννη διαδόθηκε τόσο πολύ στην ευρύτερη περιοχή των Χανίων, που κατά την απογραφή του 1637 τα έσοδα από τους προσκυνητές ήταν από τα μεγαλύτερα. Αυτό το γεγονός είναι πολύ σημαντικό, ειδικά αν αναλογιστεί κανείς την κοπιαστική πορεία που έπρεπε να διανύσουν οι πιστοί τότε για να προσεγγίσουν το απόμερο Καθολικό. Όταν οι ακτές της Κρήτης αποτέλεσαν στόχο των πειρατών της Μεσογείου, ο φόβος κυριάρχησε, το μοναστήρι ερήμωσε και οι μοναχοί αναγκάστηκαν να μεταφερθούν σε πιο απόμερο μέρος κι έτσι αποσύρθηκαν στη μονή Γουβερνέτου.

Στην έξοδο του φαραγγιού στη θάλασσα υπάρχει κι ένας μεγάλος βράχος με μορφή που θυμίζει καράβι και, σύμφωνα με το θρύλο, είναι πειρατικό καράβι που πέτρωσε μετά από τις κατάρες του ηγούμενου του Καθολικού.
Πηγή: https://www.cretanbeaches.com

Η μονή του Αγίου Ιωάννη του Ελεήμονα βρίσκεται πολύ κοντά στο αεροδρόμιο Χανίων, νότια του οικισμού Παζινός ή Γκαγκαλάδο του Ακρωτηρίου Μελέχα και σχετικά κοντά στη μονή Αγίας Τριάδας των Τζαγκαρόλων, της οποίας υπήρξε και μετόχι. Η μονή που ιδρύθηκε κατά τον 16ο αιώνα ήταν οχυρωμένη και ο οχυρωματικός περίβολος της σώζεται σε εξαιρετική κατάσταση.

Το μοναστήρι αποτελεί σπάνιο δείγμα στον Ελλαδικό χώρο δυτικής μοναστηριακής αρχιτεκτονικής, με την εκκλησία εκτός της κεντρικής αυλής, όπου υπάρχει η στοά (chiostro) με τα κελιά και τα βοηθητικά κτίσματα. Γι’ αυτό το λόγο εικάζεται ότι πρόκειται για το καθολικό μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου, το οποίο αναφέρεται σε απογραφή του Καστροφύλακα του 1637. 

Η είσοδος στο ναό για τους μοναχούς γίνεται από τη νότια πλευρά, ενώ για τους υπόλοιπους πιστούς από πύλη με θολωτό διαβατικό στη δυτική πλευρά. Βόρεια της αυλής διασώζεται ένα εξαιρετικό δείγμα μοναστηριακού ελαιοτριβείου, πάνω στο οποίο έχει προστεθεί όροφος που λειτουργούσε ως ηγουμενείο.
Πηγή: https://www.cretanbeaches.com

Η Μονή Παναγίας των Αγγέλων Γουβερνέτου βρίσκεται 19χλμ βορειοανατολικά των Χανίων, στη βόρεια πλευρά του Ακρωτηρίου Μελέχας και κοντά στη Μονή της Αγίας Τριάδας των Τζαγκαρόλων. Η πρόσβαση γίνεται μέσω της μονής Αγίας Τριάδας, όπου και υπάρχει πινακίδα για το μοναστήρι. Βρίσκεται στην καρδιά της ορεινής τοποθεσίας Αρκουδοβούνια σε υψόμετρο 260μ, όπου υπήρχε ο έρημος οικισμός Γουβερνέτο και πάνω από την είσοδο του φαραγγιού Αυλάκι Καθολικού.

Το μοναστήρι καθιέρωσε τη λατρεία του Αγίου Ιωάννη του Ερημίτη ή Ξένου που πέθανε κατά τον 11ο αιώνα σε σπηλιά μέσα στο φαράγγι Αυλάκι, αφού κάποιος κυνηγός τον σκότωσε με τόξο νομίζοντας ότι ήταν κάποιο ζώο. Ο ίδιος ο Άγιος Ιωάννης ο Ξένος θεωρείται από πολλούς ως ο ιδρυτής της μονής. Αυτό που είναι πιθανότερο να ισχύει είναι ότι το μοναστήρι ιδρύθηκε από μοναχούς της Μονής Καθολικού που συνέχισαν την ασκητική παράδοση του Αγίου Ιωάννη του Ξένου.

Οι μοναχοί για να προστατευτούν από τους πειρατές που λυμαίνονταν τις ακτές της Μεσογείου εγκατέλειψαν την παραθαλάσσια μονή Καθολικού και κατέφυγαν σε ασφαλέστερη θέση, κτίζοντας ένα νέο οχυρωμένο μοναστικό συγκρότημα στη θέση προϋπάρχοντος ναού πριν το 1537, όπως μαρτυράει επιγραφή στην είσοδο. Η μονή το 1620 πέρασε στον έλεγχο της Μονής Αγίας Τριάδας Τζαγκαρόλων, όταν ο ηγούμενος Ιερεμίας Τζαγκαρόλος ανέλαβε την εποπτεία των έργων οικοδόμησης του συγκροτήματος. Ωστόσο οι εργασίες ολοκληρώθηκαν 2,5 αιώνες αργότερα, καθώς οι Τούρκοι κατέλαβαν στο ενδιάμεσο την Κρήτη.

Η μονή Γουβερνέτου αποτελεί μια από τις αρχαιότερες ενεργές μονές στην Κρήτη και παρά τις καταστροφές που υπέστη από τους Τούρκους, κυρίως το 1821 όταν σφαγιάστηκαν 8 μοναχοί της, συνέχισε την ακμάζουσα πορεία της. Είναι κτισμένη με φρουριακή αρχιτεκτονική, με τέσσερις πύργους να προστατεύουν τις γωνιές του ορθογώνιου περιβόλου και καταχύστρα πάνω από την κεντρική πύλη, από όπου έχυναν καυτό λάδι σε όποιον εισβολέα επιχειρούσε να παραβιάσει την είσοδο.

Το καθολικό της μονής, που κτίστηκε στη θέση μικρού μονόχωρου ναού, ολοκληρώθηκε το 1894 με την προσθήκη του νάρθηκα και των παρεκκλησίων. Είναι αφιερωμένο στην Παναγία, γι’ αυτό ονομάζεται και Μονή Κυρίας των Αγγέλων. Έχει σταυροειδές σχήμα και τρούλο, ενώ η είσοδος της είναι διακοσμημένη με ανάγλυφες αναπαραστάσεις από μάσκες.

Γύρω από το καθολικό της μονής, που βρίσκεται στο κέντρο της αυλής, υπάρχουν τα υπόλοιπα κτίρια του συγκροτήματος με τα κελιά. Δίπλα στη εκκλησία υπάρχουν δύο παρεκκλήσια αφιερωμένα στους Αγίους Δέκα και στον Άγιο Ιωάννη τον Ερημίτη. Χαμηλά στη νότια πτέρυγα υπάρχουν θολωτές αποθήκες και στον όροφο μεγάλη τράπεζα με οξυκόρυφο θόλο και τα μαγειρεία. Παλαιότερα υπήρχε το παρεκκλήσι του Αγίου Προκοπίου στο κοιμητήριο, αλλά κατεδαφίστηκε μαζί με ολόκληρη την πτέρυγα.

Στο μικρό μουσείο υπάρχουν αξιόλογες εικόνες και κειμήλια που διασώθηκαν από τις πολλές καταστροφές που έχει υποστεί το μοναστήρι, όπως η εικόνα της Παναγίας της Γλυκοφιλούσας του 15ου αιώνα και τα βημόθυρα του 16ου αιώνα με νεκρικά θέματα από τον Άγιο Προκόπιο. Επίσης αξιόλογες είναι οι εικόνες από το βίο του Αγίου Ιωάννη του Ερημίτη που ιστορήθηκαν στο μοναστήρι και αποτελούν από μόνες τους ένα νέο τύπο εικονογράφησης. Από το μοναστήρι ξεκινάει το πλακόστρωτο μονοπάτι για την επιβλητική Μονή Καθολικού, το οποίο συνεχίζει και κατηφορίζει μέχρι τη θάλασσα.

Κοντά υπάρχει το μικρό μετόχι του Αγίου Αντωνίου, ενώ μετά από 20 λεπτά κατάβασης συναντάει κανείς τον Αρκουδόσπηλιο, λίγο πριν καταλήξει στην ερειπωμένη Μονή Καθολικού και το σπηλαιώδη ναό του Αγίου Ιωάννη του Ξένου, όπου εκοιμήθη κατά την παράδοση. Λίγα λεπτά παρακάτω, το φαράγγι καταλήγει σε ένα στενό φιόρδ με καταπράσινα νερά, όπου υπάρχουν ίχνη μικρού τερσανά που προφανώς οι μοναχοί επισκεύαζαν ή φύλαζαν τις βάρκες τους.

Η μονή είναι ανοικτή Δευτέρα, Τρίτη, Πέμπτη, 9:00 – 12:00 και 17:00 – 19:00, ενώ το Σαββατοκύριακο 9:00 – 11:00 και 17:00 – 20:00. Επίσης, φροντίστε να είσαστε ευπρεπώς ντυμένοι, καθώς κοντά παντελόνια, μαγιό κλπ δεν επιτρέπονται. Γενικά το συγκεκριμένο μοναστήρι θεωρείται πολύ αυστηρό ως προς την τήρηση κανόνων ευπρέπειας και ντυσίματος.
Πηγή: https://www.cretanbeaches.com

Η Μονή της Αγίας Τριάδας των Τζαγκαρόλων ή Μουρτάρων είναι ένα από τα πλουσιότερα και ομορφότερα μοναστήρια της Κρήτης περίπου 15 χλμ από τα Χανιά. Είναι κτισμένη κοντά στο αεροδρόμιο Χανίων, στη θέση Τζομπόμυλος του ακρωτηρίου Μελέχα και στους πρόποδες των βουνών του Σταυρού.

Η μονή κτίστηκε από τους Ενετούς άρχοντες Ιερεμία και Λαυρέντιο Τζαγκαρόλο κατά τον 17ο αιώνα. Ο Ιερεμίας ήταν γνωστός λόγιος της εποχής σπουδαία μόρφωση. φορέας της Ελληνικής και Ιταλικής παιδείας, πολύ καλός φίλος του Πατριάρχη Αλεξανδρείας Μελετίου Πηγά. Ο ίδιος ο Ιερεμίας υπήρξε και υποψήφιος για Οικουμενικός Πατριάρχης.

Ο Ιερεμίας σχεδίασε και έκτισε το μοναστηριακό συγκρότημα της μονής, αξιοποιώντας τα βιβλία του αρχιτέκτονα Sebastiano Serlio από τη Βερόνα της Ιταλίας, ώστε να προσαρμόσει την κλίση του εδάφους και να δημιουργήσει ένα τεχνητό επίπεδο, κάτω από το οποίο στεγάστηκαν τα εργαστήρια οίνου και λαδιού και η μεγάλη δεξαμενή νερού.

Η κυρίως μονή με το μεγάλο τρίκογχο ναό στο κέντρο με τρούλους, νάρθηκα και παρεκκλήσια και τις πτέρυγες των κτισμάτων περιμετρικά, αναπτύχθηκε πλέον με μεγάλη άνεση χώρου πάνω στο τεχνητό επίπεδο. Στα πρότυπα του Serlio οφείλονται ακόμη τα σχέδια της κεντρικής πύλης και άλλων στοιχείων, όπως το παρεκκλήσι του Σωτήρος στο κοιμητήριο.

Μετά το θάνατό του το 1636, ο αδερφός του Λαυρέντιος συνέχισε το έργο της ανοικοδόμησης του μοναστικού συγκροτήματος, το οποίο δεν είχε ολοκληρωθεί κατά την κατάληψη της Δυτικής Κρήτης από τους Τούρκους το 1645. Κατά την Τουρκοκρατία, η μονή συνέχισε την ακμή της, παρά τις πολλές ιστορικές περιπέτειες που αντιμετώπισε, κυρίως με την πυρπόλησή της από τους Οθωμανούς το 1821. Το συγκρότημα απέκτησε τη σημερινή του μορφή κατά τον 19ο αιώνα, όταν ολοκληρώθηκε η κατασκευή των τρούλων του καθολικού, του ηγουμενείου στη νότια πτέρυγα και Ιερατικής Σχολής στην ανατολική πτέρυγα.

Στο μοναστήρι έχει διαμορφωθεί ένα μικρό μουσείο με διάφορες εικόνες, άμφια, χειρόγραφα και σκεύη. Από αυτά ξεχωρίζει χειρόγραφο ειλητό (ύφασμα που καλύπτει την αγία τράπεζα με την εικόνα του Πανάγιου Τάφου) του 12ου αιώνα, εικόνες του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου (16ος αιώνας), του Αγίου Νικολάου (17ος αιώνας), καθώς και οι εικόνες του Ένθρονου Χριστού, της Ζωοδόχου πηγής και της Δευτέρας Παρουσίας (1635 - 1645). Επίσης σώζεται ειλητό του 12ου αιώνα με τη λειτουργία του Αγίου Βασιλείου και αυτόγραφος κώδικας του Ιερεμία Τζαγκαρόλου.

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα ξύλινα τέμπλα του 17ου αιώνα στα παρεκκλήσια του Σωτήρος και του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου, καθώς και τρεις εικόνες, όλα φιλοτεχνημένα από τον Εμμανουήλ Σκορδύλη. Αντίστοιχα, το τέμπλο και οι φορητές εικόνες του καθολικού χρονολογούνται στο 1845 και ανήκουν στο Μερκούριο Σιγάλα.
Πηγή: https://www.cretanbeaches.com

H Μονή Αγίου Ιωάννου Προδρόμου βρίσκεται στις Κορακιές Ακρωτηρίου, κοντά στο σημερινό αεροδρόμιο των Χανίων. Είναι ένα ιστορικό γυναικείο μοναστήρι που είναι γνωστό στους Χανιώτες κι ως Μονή Καλογραιών. Το μοναστήρι καταστράφηκε από τους διάφορους κατακτητές της Κρήτης κι έτσι χάθηκαν τα πολύτιμα αρχεία που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην ακριβή χρονολόγηση της μονής.

Πιστεύεται ωστόσο ότι αρχικά ιδρύθηκε πριν την Άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453 στην παραθαλάσσια περιοχή της Αγίας Κυριακής της συνοικίας της Χαλέπας. Αργότερα όμως, όταν εντάθηκαν οι πειρατικές επιδρομές των Αράβων, οι μοναχές αποσύρθηκαν σε ασφαλέστερο σημείο, στο λόφο του Αγίου Ματθαίου, για να καταλήξουν τελικά στη σημερινή θέση κατά τον 16ο αιώνα.

Κατά την επανάσταση του 1821 καταστράφηκε από τους Τούρκους και πολλές μοναχές σφαγιάστηκαν, με αποτέλεσμα να ερημέωσει τια πολλά χρόνια. Πράγματι, σε εργασίες αποκατάστασης στις αρχές του 21ου αιώνα διαπιστώθηκε η καταστροφή του ναού από πυρκαγιά. Στα μέσα του19ου αιώνα ανακατασκευάστηκαν τα κατεστραμμένα κτίρια και η μονή ανασυστάθηκε.

Το συγκρότημα περιβάλλεται από ψηλό τείχος και η κεντρική είσοδος του είναι λιτή, σε σχέση με τα υπόλοιπα μοναστήρια του Ακρωτηρίου. Στο κέντρο του κατάφυτου περίβολου βρίσκεται ο δίκλιτος ναός του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου (εορτ. 29 Αυγούστου) και του Αγίου Γεωργίου (εορτ. 23 Απριλίου), ο οποίος επεκτάθηκε σταδιακά αποκτώντας τη σημερινή του μορφή.

Ο ναός είναι περιτριγυρισμένος από τα λιτά κελιά και τα βοηθητικά κτίσματα της μονής. Επίσης, στο μοναστήρι υπάρχουν τα παρεκκλήσια του Αγίου Ανδρέα εκ Κρήτης και της Παναγίας της Πορταΐτισσας. Από το αρχικό μοναστικό συγκρότημα διασώζονται κάποια κελιά στη δυτική πτέρυγα και οι στέρνες από τα όμβρια.

Στη μονή λειτούργησε αξιόλογη Οικοκυρική Σχολή που απέκτησε αμέσως σπουδαία φήμη σε όλη την Κρήτη. Μάλιστα, οι μοναχές της μονής Καλογραιών έραψαν το νυφικό της βασίλισσας Όλγας το 1867. Στο χώρο της παλαιάς οικοκυρικής σχολής λειτουργεί μικρό μουσείο με κειμήλια, εικόνες και σύγχρονα εργόχειρα των καλογριών που εξακολουθούν να διακρίνονται για την ποιότητά τους. 
Πηγή: https://www.cretanbeaches.com